10 công trình kiến trúc nổi tiếng có ảnh hưởng nhất đến Hoa Kỳ

Nếu được chọn 10 công trình kiến trúc nổi tiếng có ảnh hưởng nhất đến Hoa Kỳ, câu trả lời của bạn là gì? Tổ chức PSG đã thực hiện khảo sát thú vị này. Từ danh sách 160 công trình, 10 biểu tượng kiến trúc có tầm ảnh hưởng nhất đối với nước Mỹ được chọn lọn dưới đây.

1. Southdale Center

Địa điểm: Edina, Minnesota. Xây dựng vào năm 1956 bởi kiến trúc sư Victor Gruen
Kiến trúc sư người Úc Victor Gruen sống một thời gian ở Vienna, nơi những quán café, cửa hàng và nghệ sĩ đường phố đầy rẫy ở vỉa hè, phục vụ lượng khách du lịch đông đảo.

Làm việc tại Mỹ từ sau Thế chiến thứ II, Victor Gruen ấp ủ suy nghĩ về một nơi thu hút mọi người tụ tập mua sắm, giải trí, gặp gỡ. Người chủ Dayton Department Stores bị thuyết phục và cho phép ông thực hiện ý tưởng độc đáo này.

Southdale Center là mô hình trung tâm thương mại đầu tiên 

Không gian xanh bên trong như một khu vườn mùa xuân sống động​ 

Thế là từ cửa hàng mặt phố thông thường của Dayton Department Stores, Victor Gruen đã sáng tạo ra mô hình trung tâm mua sắm trong nhà (indoor shopping mall) đầu tiên trên thế giới. Ông gọi thiết kế bên trong là “Garden Court of Perpetual Spring” (Vườn xuân vĩnh cửu) với hồ cá vàng, lồng chim, quán café và tượng điêu khắc tuyệt đẹp. Có lẽ, Victor Gruen không ngờ rằng phát kiến này đã sản sinh ra thế hệ các trung tâm mua sắm Plaza, đặc trưng của đô thị lớn thời nay.

2. Seagram Building
Địa điểm: New York. Xây dựng vào năm 1958 bởi kiến trúc sư Ludwig Mies van der Rohe
Kiến trúc sư nổi tiếng người Đức, hiệu trưởng trường đào tạo Bauhaus, Ludwig Mies van der Rohe đến Mỹ vào những năm 1930 sau khi Đức Quốc Xã lan rộng chiến tranh. Cha đẻ của tôn chỉ “Less is more” mang đến Hoa Kỳ một luồng gió mới về kiến trúc hiện đại. Minh chứng là toà nhà Seagram Building nổi tiếng.

Thay đổi tư duy sử dụng gạch đá và trang trí cầu kỳ, kiến trúc sư Ludwig Mies van der Rohe chọn kim loại và kính làm chủ đề chính của công trình. Bên trong, các chi tiết nội thất đồng, cẩm thạch và đá hoa cương như tôn lên nét đẹp sang trọng, tối giản của Seagram Building.

Bên cạnh đó, khoảng sân trống trước Seagram Building cũng là đột phá đáng ghi nhận. Lúc đó, nhiều ý kiến cho rằng kiến trúc sư thật hồ đồ khi đánh đổi diện tích quý giá dành cho không gian công cộng. Thế nhưng, ý tưởng khác biệt này đã mang cư dân đến gần với công trình hơn, mở ra xu hướng thiết kế khu sinh hoạt chung phía trước các toà nhà lớn.
3. Dulles International Airport
Địa điểm: Chantilly, Virginia. Xây dựng vào năm 1962 bởi kiến trúc sư Eero Saarinen
Sáng tạo ra mô hình sân bay đã khó, xây dựng nên kiến trúc độc đáo cho mô hình đó càng khó gấp bội. Thế nhưng, kiến trúc sư Eero Saarinen đã xuất sắc hoàn thành dự án sân bay quốc tế Dulles International Airport ở bang Virginia.

Thời đó, chỉ kẻ giàu mới sở hữu phi cơ riêng còn máy bay đa phần để chở hàng hoá. Ý tưởng về không gian thực hiện các thủ tục hàng không dành cho mọi người gần như zero. Eero Saarinen vốn nổi tiếng với những công trình mang đường cong hiện đại như St. Louis Gateway Arch đã mang phong cách này vào thiết kế sân bay Dulles.

Đường cong St. Louis Gateway Arch là hạt giống ý tưởng cho sân bay Dulles​

Nhìn từ xa, Dulles International Airport như một cánh chim khổng lồ: tinh tế và hiện đại 

Cấu trúc tổng quan của Dulles mô phỏng hình ảnh đôi cánh, với hàng cột chống nghiêng độc đáo. Cửa kính được lắp đặt xung quanh công trình, tạo không gian mở đầy thoáng mát. Một số sân vận động và sân bay ngày nay vẫn theo đuổi nguồn cảm hứng từ Dulles. Một phát kiến khác của Eero Saarinen là xe bus chở hành khách đến máy bay, vô cùng tiện lợi và nhanh chóng.
4. Vanna Venturi House
Địa điểm: Philadelphia, Pennsylvania. Xây dựng vào năm 1964 bởi kiến trúc sư Robert Venturi
Thiết kế ngôi nhà cho mẹ ruột Vanna Venturi, kiến trúc sư Robert Venturi chọn cách tiếp cận khác biệt, đánh dấu công trình đầu tiên của thời kỳ hậu hiện đại (postmodern architecture).

Mặt tiền của ngôi nhà vẫn mang các điểm đặc trưng của kiến trúc hiện đại như đường cong, khối hình học nhưng linh hoạt mà không cứng nhắc, sinh động mà không lạnh lùng. Robert Venturi cũng đi ngược lại thuyết chức năng (trọng tâm của Modernism), mang những trang trí phù hợp vào nội thất công trình.

Động lực phía sau sự đột phá này là mong muốn tìm kiếm sự bất ngờ, sự đổi mới cho vẻ đẹp tối giản đến tiêu cực của chủ nghĩa Hiện đại. Có thể nói, qua công trình này, kiến trúc sư Robert Venturi truyền tải thông điệp: Đôi khi, quy luật sinh ra là để phá bỏ.

5. Disney Concert Hall
Địa điểm: Los Angeles, California. Xây dựng vào năm 2003 bởi kiến trúc sư Frank Gehry
Bao bọc bởi những mảng tường thép uốn cong sáng chói, Sân khấu hoà nhạc Disney (Disney Concert Hall) kiêu hãnh thu hút mọi ánh nhìn.

Thực ra, bản vẽ của Disney Concert Hall xuất hiện trước công trình Guggenheim Museum (Tây Ban Nha). Chưa hài lòng với kết quả hiện tại, hơn 10 năm liên tiếp, Frank Gehry kiên trì tìm kiếm ý tưởng mới cho đến khi hình ảnh cánh buồm gắn liền với tuổi thơ của ông xuất hiện.

Sự phá cách này khiến nhiều nhà thi công e ngại. Ông thuyết phục họ bằng cách sử dụng phần mềm đồ hoạ 3D CATIA để phác thảo công trình trực quan và sinh động nhất. Disney Concert Hall mở ra một trường phái mới trong kiến trúc Đương đại, ứng dụng các hình dạng hữu cơ (organic forms) vào thiết kế.